Ένα μεγάλο μέρος της ζωής του ο άνθρωπος το περνά βρισκόμενος σε κατάσταση ύπνου. Ο ύπνος είναι μία βιολογική ανάγκη. Όταν υφίσταται ο οργανισμός ξεκουράζεται και ανανεώνεται έχοντας την ευκαιρία έτσι να δημιουργεί, μέσω της εργασίας του, αλλά και μέσω του ελεύθερου χρόνου του.

Είναι το στάδιο εκείνο κατά το οποίο ο κάθε οργανισμός θα προσπαθήσει να εναποθέσει τις σωματικές και ψυχικές του δυνάμεις στην αγκαλιά του Μορφέα για να είναι σε θέση την επόμενη μέρα να σχεδιάσει με μεγαλύτερη εφευρετικότητα και ελπίδα το μέλλον του.

Φιλολογικά για τους αρχαίους Έλληνες ο Ύπνος ήταν θεός ή δαίμονας που προσωποποιούσε τον ύπνο. Αδελφός του ο Θάνατος, γιος του ο Μορφέας, μητέρα του η Νύχτα, πατέρας του ο Έρεβος. Θεότητες που βυθίζονταν στο σκοτάδι κι έπλαθαν τα όνειρα των ανθρώπων τότε όπως και τώρα.

Η εικόνα του μικρού παιδιού στην αγκαλιά της μητέρας ή της γιαγιάς μας χαροποιεί, μας ευχαριστεί, μας θυμίζει δικές μας στιγμές ξεκούρασης και ξεγνοιασιάς, έτσι άλλωστε όπως θα έπρεπε να συμπεριφέρεται κανείς περνώντας στο στάδιο του ύπνου. Κατά τη διάρκεια του ύπνου ο εγκέφαλος θα επεξεργαστεί με την ησυχία του τα δεδομένα της ημέρας, θα συγκρατήσει ότι πιο πολύτιμο πιστεύει ότι έχει κατακτηθεί ενώ θα πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων ότι περιττό συναντήσει. Είναι μία πολύπλοκη διαδικασία που για να συντελεστεί απαιτείται ηρεμία και ησυχία.

Τα βήματα αυτής της διαδικασίας έχουν ως εξής:

Στάδιο1^ο Οι μυς χαλαρώνουν, η καρδιά χτυπά σε ηπιότερους ρυθμούς, η θερμοκρασία του σώματος πέφτει ελάχιστα.

Στάδιο2^ο Μετά τις πρώτες εντολές ακολουθεί η φάση του ελαφρύ ύπνου όπου μπορεί κανείς να ξυπνήσει σχετικά πολύ εύκολα.

Στάδιο3^ο Στο χρονικό αυτό σημείο χαμηλώνει η πίεση του αίματος, ο ύπνος γίνεται πιο βαθύς και είναι πιο δύσκολο να ξυπνήσει κανείς.

Στάδιο4^ο Η κορύφωση του ύπνου έρχεται σ’ αυτό το σημείο, ξυπνά κανείς ακόμα πιο δύσκολα, ίσως να παραμιλάει και να υπνοβατεί.

Στο τελικό σημείο της διαδικασίας o ύπνος - REM, ο οποίος καταλαμβάνει το 20-25% της συνολικής διάρκειας και στα βρέφη το 50%, είναι ο χρόνος εντός του οποίου εξελίσσονται τα όνειρα. Χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου:  τα μάτια κινούνται γρήγορα αν και κλειστά, η καρδιά χτυπά εντονότερα, η πίεση αυξάνεται και η αναπνοή δεν είναι πάντα ρυθμική.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ωρών της ημέρας πρέπει να αποφεύγει κανείς κάποιες συνήθειες που επιβαρύνουν τον οργανισμό, φέρνουν υπερένταση και υπερδιέγερση, ανησυχία. Για παράδειγμα ο καφές. Το ρόφημα αυτό με την καφεΐνη που διαθέτει καταφέρνει να διεγείρει τον εγκέφαλο και να μας διατηρεί ξύπνιους σε δύσκολες βραδινές ώρες, αν βέβαια το θέλουμε. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και το τσιγάρο με τη δηλητηριώδη ουσία που περιέχει την νικοτίνη. Η μαύρη σοκολάτα, το τσάι, το αλκοόλ είναι και αυτές ουσίες που διεγείρουν τον εγκέφαλο και δεν επιτρέπουν το στοιχείο της χαλάρωσης που τόσο απαραίτητο είναι για να ξεκινήσει η διαδικασία του ύπνου. Βαριά και πικάντικα φαγητά κατά τη διάρκεια ενός δείπνου αποτελούν αίτιο αϋπνίας και ταλαιπωρίας σε όλες τις φάσεις του ύπνου.

Ίσως κάποια από τα φάρμακα που έχει συνταγογραφίσει ο ιατρός σας να σας προκαλεί αϋπνία. Η επικοινωνία όπως φαντάζεστε μαζί του είναι επιβεβλημένη, ποτέ μην αυτενεργείτε, μην κάνετε ότι έκανε και ο φίλος, ο συγγενής ή γείτονάς σας. Το τακτικό ωράριο κατάκλισης, τόσο κατά τις μεσημεριανές ώρες όσο και κατά τις βραδινές, δημιουργεί προϋποθέσεις για έναν συνεχή και χωρίς διακοπές ύπνο. Ο καλός αερισμός του  χώρου μας καθώς και η θερμοκρασία δωματίου γύρω στους 25^ο C βαθμούς, με περιορισμένη υγρασία, επιτρέπει τη σωστή οξυγόνωση του εγκεφάλου και τη αδιατάρακτη λειτουργία του. Η καθημερινή άσκηση τις απογευματινές ώρες, σε λογικά πάντοτε πλαίσια δρα ευεργετικά, οποιαδήποτε άλλη υπερβολή δυσκολεύει την έναρξη αλλά και τη διάρκεια του ύπνου. Το χλιαρό μπάνιο πριν από την κατάκλιση, χαλαρώνει, ξεκουράζει και απομακρύνει τις έγνοιες. Κοιμηθείτε τόσο όσο χρειάζεστε. Μην κάνετε υπερβολές, μην παραμένετε πολλές ώρες στο κρεβάτι. Εάν κάποια σκέψη σας βασανίζει προσπαθήστε να σκεφτείτε κάτι διαφορετικό και φυσικά πιο ευχάριστο. Αποφύγετε τις πολύ σοβαρές, έντονες και πιεστικές συζητήσεις κατά τις τελευταίες βραδινές ώρες. Αποφύγετε συναντήσεις με το γιατρό, το λογιστή, τον εργοδότη σας ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο που μπορεί να σας αναστατώσει. Το να παρακολουθούμε ξαπλωμένοι υπάρχει περίπτωση να κοιμηθούμε για λίγο, τόσο όμως, που στη συνέχεια να μη μπορούμε να συνεχίσουμε τον ύπνο μας απρόσκοπτα. Λίγη τηλεόραση, καλές επιλεγμένες ταινίες, όχι βίαιες, καλύτερα φυσιολατρικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Μην αφήνετε την τηλεόραση ανοικτή, όχι γιατί καταναλώνει ενέργεια αλλά γιατί ο εγκέφαλος ακόμα και την ώρα του ύπνου μας καταγράφει χωρίς να επαναπαύεται τα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Ένα ελαφρύ λογοτεχνικό βιβλίο ή περιοδικό με κάποιο ενδιαφέρον κείμενο περιορισμένης έκτασης, βοηθάει στη σταδιακή χαλάρωση. Καλή πρόταση αποτελεί και η ατμοσφαιρική μουσική, όπως π.χ. κάποια μπαλάντα, μουσική δωματίου για πιάνο. Ο καλός ύπνος συμβαδίζει επίσης και με την καλή ερωτική ζωή. Τέλος υπάρχουν κάποιες μικρολεπτομέρειες που περνούν απαρατήρητες στην καθημερινή μας ζωή αλλά έχουν ιδιαίτερη αξία αφού αποσπούν με την παρουσία τους την προσοχή ή προκαλούν κάποια ένταση όπως π.χ. κάποιο σπασμένο σανίδι στο κρεβάτι, σούστες που έχουν αχρηστευτεί και σακουλιάζει το στρώμα, παντζούρια που δεν κλείνουν μ’ αποτέλεσμα το φως της ημέρας εύκολα να τρυπώνει στο δωμάτιο, τα βαριά σκεπάσματα δεν είναι η καλύτερη λύση, κ.ά. Πάρτε λοιπόν εκείνα τα μέτρα που στηρίζονται στη λογική σκέψη και θα διευκολύνεται σε μεγάλο βαθμό τον ύπνο σας.

Ασφαλώς το να σας χορηγήσει ο γιατρός σας κάποια υπνωτικά φάρμακα για να αντιμετωπίσει την περίπτωση της αϋπνίας που εμφανίστηκε στη ζωή σας κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι αν αυτό το είδος το χαπιών περιλαμβάνει κάποια ουσία που ανήκει στις βενζοδιαζεπίνες ή στην ομάδα z - υπνωτικά (ζήτα) τότε προσοχή, γιατί οι ουσίες αυτές πρέπει να λαμβάνονται για μικρό χρονικό διάστημα και ο κίνδυνος του εθισμού ή της εξάρτησης είναι μεγάλος. Μην πιέζετε τους γιατρούς να συνταγογραφήσουν πιστεύοντας ότι έτσι σας βοηθούν. Επίσης ποτέ δεν πρέπει λαμβάνονται τα φάρμακα αυτά χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού. Η αϋπνία είναι μια διαδεδομένη νοσηρή κατάσταση που μειώνει ουσιαστικά την ποιότητα ζωής μας και επιπρόσθετα εγκυμονεί κινδύνους. Η επαναφορά σε φυσιολογικές λειτουργίες απαιτεί, θετική σκέψη, επιθυμία για καθημερινό αγώνα, αξιοπρεπή συντήρηση των δυνάμεών μας, καλή παρέα, εκγύμναση του σώματος ανεξαρτήτου ηλικίας, αγάπη για τη φύση, το διπλανό μας και φυσικά για τον εαυτό μας.

Η νύστα επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα και το μέγεθος της παραγωγικής μας δημιουργίας. Όπως και η κούραση είναι παράγοντας επικινδυνότητας στην καθημερινή μας δραστηριότητα. Πολλές φορές διάφορες παθήσεις προκαλούν διάφορες παρενέργειες που έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση της νύστας και της υπνηλίας. Ο νυσταγμένος οδηγός ή ο εργαζόμενος εύκολα μπορεί να υποπέσει στο λάθος και να γίνει πρόξενος κάποιου σοβαρού ατυχήματος. Η νύστα, ως παρενέργεια του ύπνου, δεν κάνει διακρίσεις στο αν είμαστε καλοί ή κακοί άνθρωποι ή εργαζόμενοι ή οδηγοί. Οφείλουμε να γνωρίζουμε όλοι τα όρια μας και τις συνήθειες μας και να μην προχωρούμε σε βεβιασμένες πρακτικές. Ο σκληρά εργαζόμενος έχει ανάγκη από σωστή διατροφή και χορταστικό ύπνο. Έχει ανάγκη έστω και από προσωρινή ξεκούραση και ύπνο μικρής διάρκειας. Το καλύτερο που έχει να κάνει ένας νυσταγμένος οδηγός είναι να παρκάρει σε κάποιο σημείο ασφαλείας και να ξεκουραστεί έστω για μικρό διάστημα. Τη νύστα μπορούμε επίσης να την αντιμετωπίσουμε πλένοντας το πρόσωπο με κρύο νερό, με το βούρτσισμα των δοντιών, μ’ ένα γρήγορο περπάτημα που θα αναπτερώσει τις αισθήσεις μας. Η κατανάλωση ροφημάτων πλούσιων σε καφεΐνη ασφαλώς θα κρατήσει κάποιον σε διέγερση, σε συνδυασμό όμως με ποτά ενέργειας (energy drink) εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους.Οι ώρες ξεκούρασης του Σαββατοκύριακου σε καμία περίπτωση δεν αναπληρώνουν τις χαμένες ώρες ύπνου.

Ο ήπιος τρόπος ζωής ή αλλιώς ο φυσικός τρόπος ζωής, με το όσο το δυνατόν λιγότερο άγχος και στεναχώριες, η νοικοκυρεμένη οικονομικά ζωή, δημιουργούν εκείνες τις προϋποθέσεις που θα τις χαρακτηρίζαμε ιδανικές για έναν καλό και αδιατάρακτο ύπνο.